QUESTIONS? CALL: +62 22 720 5375 +62 821 1515 9393

Supply Chain Indonesia

Lembaga Pendidikan, Pelatihan, Konsultasi, Penelitian, Pengkajian & Pengembangan Logistik

+62227205375
Email: sekretariat@SupplyChainIndonesia.com

SUPPLY CHAIN INDONESIA
Komplek Taman Melati B1/22 Pasir Impun Bandung 40194 Indonesia

  • BERANDA
  • PROFIL
  • AGENDA
    • Agenda 2025
    • Training
      • Supply Chain Management
      • Warehouse Management
      • Transportation Management
      • Cold Chain Logistics
      • Inventory Management
      • Procurement Management
      • Demand Forecast & Sales and Operations Planning
      • Dangerous Goods Handling for Multimode Transport
      • Ekspor Impor
    • E-training
      • Basic Logistics
      • Supply Chain Management
      • Warehouse Management
      • Transportation Management
      • Cold Chain Logistics
      • Inventory Management
      • Procurement Management
      • Demand Forecast & Sales and Operations Planning
      • Dangerous Goods Handling for Multimode Transport
      • Ekspor Impor
      • International Freight Forwarding
    • Workshop
    • Seminar
      • The 4th Seminar on Indonesia Economic Outlook 2026
      • Technology in Supply Chain V.2: AI, IoT, Big Data, and Blockchain
    • Webinar
      • Series 2025
  • OPINI
  • UNDUH
    • Insight
    • Infografis
    • Paparan SCI
    • Data Logistik
    • Kementerian dan Lembaga
    • Organisasi Internasional
    • Asosiasi dan Lembaga Non-Pemerintah
    • Seminar dan Konferensi
    • Forum Diskusi
    • Materi Pembelajaran
      • Manajemen Logistik
      • ERP
      • Sistem Transportasi dan Distribusi
      • Supply Chain Management
      • Manajemen Persediaan
    • Regulasi
      • Undang-Undang
      • Peraturan Presiden
      • Peraturan Pemerintah
      • Kementerian Perhubungan
      • Kementerian Perdagangan
      • Kementerian Keuangan
      • Kementerian Kesehatan
      • Kementerian Pertanian
      • Peraturan Gubernur
      • Kementerian Perindustrian
      • Badan Nasional Penanggulangan Bencana
  • AWARDS
    • ILA 2023
    • ILA 2024
    • ILA 2025
  • GALERI
    • Diskusi
    • Seminar/Webinar
    • Training/Workshop
  • KLIEN & TESTIMONI
    • Klien
    • Testimoni
  • KONTAK
COMPANYPROFILE
Supply Chain Indonesia
Tuesday, 11 October 2022 / Published in Artikel Persediaan

Penilaian Persediaan

Oleh: Dr. Zaroni, CISCP., CFMP., CMILT.
Head of Consulting Division
Supply Chain Indonesia

Penilaian persediaan dilakukan untuk menentukan persediaan akhir, beban pokok produksi, dan beban pokok penjualan. Perusahaan mencatat persediaan dengan menggunakan pendekatan perpetual atau periodik.

Dengan pendekatan perpetual, perusahaan mencatat nilai persediaan atas setiap transaksi yang mengakibatkan perubahan nilai persediaan. Transaksi ini adalah pembelian, penjualan, dan pemakaian persediaan.

Metode penilaian persediaan
Tidak seperti pendekatan perpetual, pendekatan periodik hanya mencatat nilai persediaan setiap akhir periodik, yaitu pada saat pelaporan keuangan. Bisa bulanan, triwulan, semesteran, atau tahunan.

Dengan pendekatan periodik, perusahaan melakukan stock opname atas persediaan. Umumnya, kegiatan yang dilakukan pada saat stock opname adalah menghitung, menimbang, atau mengukur setiap jenis persediaan, sesuai dengan karakteristik persediaan.

Dalam penentuan inventory costing, seperti nilai persediaan akhir dan beban pokok penjualan, perusahaan perlu mencatat secara spesifik cost untuk setiap jenis persediaan. Metode pencatatan persediaan untuk setiap jenis persediaan ini dikenal dengan specific identification method.

Dalam praktiknya, beberapa perusahaan mengalami kesulitan untuk menerapkan metode ini. Sebabnya, perusahaan harus mencatat setiap saat atas perubahan unit dan cost dari setiap transaksi pembelian, produksi, penjualan, retur pembelian, dan retur penjualan.

Sebenarnya, upaya pencatatan setiap perubahan persediaan di era digitalisasi sangatlah mudah. Teknologi bar coding, RFID (radio frequency identification), dan electronic product codes, sangat membantu dalam proses pencatatan persediaan sehingga memungkinkan penerapan specific identification method.

Metode specific identification tepat diterapkan untuk produk-produk bernilai tinggi, seperti karya seni, piano, mobil mewah, dan sejenisnya.

Selain metode identifikasi khusus, perusahaan dapat menggunakan cost flow assumption untuk menentukan inventory costing. Dalam akuntansi, ada beberapa cost flow assumption untuk inventory costing:

First-in, first-out (FIFO)
Metode FIFO mengasumsikan bahwa barang yang dijual adalah barang yang pertama kali dibeli. Penggunaan metode FIFO dalam cost flow sejalan dengan aliran fisik barang. Umumnya, perusahaan menjual terlebih dahulu barang-barang yang lama atau yang pertama kali masuk.

Produk-produk yang memiliki tenggat kedaluwarsa, seperti produk makanan, minuman, obat-obatan, dan lain- lain, biasanya, menggunakan FIFO.

Dengan menggunakan FIFO, produk-produk yang dibeli pertama kali, harganya diakui sebagai harga untuk menghitung beban pokok penjualan. Penting untuk diperhatikan bahwa penggunaan asumsi cost flow dalam penghitungan beban pokok penjualan hanyalah asumsi cost, bukan secara fisik unit barang yang dijual mengikuti FIFO. Bisa jadi unit barang yang dijual berbeda dengan asumsi FIFO.

Metode rata-rata (average cost method)
Metode ini mengasumsikan bahwa pengakuan cost atas penjualan barang didasarkan pada rata-rata cost tertimbang (weighted average cost).

Last-in, last-out (LIFO)
Dengan metode ini, pengakuan cost atas penjualan barang didasarkan pada barang yang terakhir dibeli. Dalam praktiknya, metode LIFO jarang diterapkan secara fisik terhadap aliran pembelian dan penjualan barang. Di beberapa produk komoditas, seperti beras, batu bara, dan produk-produk yang disimpan dalam pile (stock pile), penggunaan metode LIFO sesuai dengan aliran barang secara fisik.

Selanjutnya, setelah mendapatkan nilai persediaan, untuk menentukan beban pokok penjualan dihitung sebagai berikut: Cosf of goods sold = Beginning inventory + Purchasing – Ending Inventory.

Beberapa catatan penting dalam perbandingan ketiga metode inventory costing:

  1. Ketiga metode menghasilkan nilai yang sama terhadap barang yang tersedia untuk dijual (cost of goods available for sale).
  2. Untuk nilai persediaan akhir dan beban pokok penjualan, ketiga metode menghasilkan nilai yang berbeda.
    • Pada kondisi inflasi, saat harga barang cenderung mengalami kenaikan: (a) FIFO menghasilkan laba bersih lebih besar karena beban pokok penjualan lebih kecil. Harga barang yang pertama dibeli lebih rendah dibandingkan dengan harga barang yang dibeli terakhir. (b) LIFO menghasilkan laba bersih lebih kecil karena beban pokok penjualan lebih besar.
    • Sebaliknya, pada kondisi deflasi, saat harga barang cenderung mengalami penurunan. FIFO menghasilkan laba bersih lebih kecil, sedangkan LIFO menghasilkan laba bersih lebih besar.
  3. Tanpa memandang adanya inflasi atau deflasi, metode average-cost menghasilkan laba bersih sebesar laba bersih antara FIFO dan LIFO.

Analisis persediaan

Bagi perusahaan, pengelolaan persediaan sangat penting. Persediaan yang berlebihan akan menyerap kebutuhan modal kerja. Selain itu, persediaan memerlukan tempat penyimpanan berupa gudang, asuransi, dan pemeliharaan. Persediaan yang kurang juga berdampak pada kelancaran produksi atau pemenuhan order penjualan. Oleh karena itu, perusahaan perlu mengelola persediaan secara efektif.

Analisis persediaan diperlukan untuk menilai efektivitas pengelolaan persediaan. Penggunaan analisis rasio keuangan membantu mengevaluasi pengelolaan persediaan.

  1. Inventory turnover
    Rasio ini dihitung dengan cara membagi beban pokok penjualan dengan rata-rata nilai persediaan. Inventory turnover mengindikasikan likuiditas persediaan, seberapa cepat persediaan dijual dalam satu tahun. Semakin besar inventory turnover, semakin likuid persediaan. Rumus penghitungan, Inventory turnover = Cost of goods sold ÷ Average inventory.
  2. Days in inventory
    Rasio ini dihitung dengan cara membagi 365 hari dengan inventory turnover. Hasil perhitungan rasio ini menunjukkan berapa lama dalam hari persediaan terjual. Rumus penghitungan, Days in inventory = 365 ÷ Inventory turnover.

Hasil inventory turnover yang tinggi dan days in inventory yang rendah menunjukkan tingkat inventory stock yang rendah relatif terhadap beban pokok penjualan. Persediaan yang rendah bisa dicapai dengan menerapkan just-in-time system.

Sistem just-in-time hanya memproduksi (JIT production) atau membeli barang (JIT purchasing) pada saat dibutuhkan. Penerapan just-in-time memerlukan beberapa persyaratan dan kondisi (Datar dan Rajan, 2021).

Pertama, aktivitas rantai pasokan direncanakan secara tepat, terkoordinasi, dan terkendali. Kedua, menerapkan vendor-managed inventory (VMI) – manufaktur dan pemasok saling berbagi informasi, perencanaan, dan koordinasi untuk mengurangi ketidakpastian dalam peramalan penjualan, tingkat persediaan, dan penjualan.

Ketiga, sistem produksi menggunakan manufacturing cells untuk meminimalkan biaya material handling. Keempat, pelatihan untuk meningkatkan keterampilan pekerja sehingga pekerja memiliki multiskilled dan mampu menangani berbagai operasional, termasuk pemeliharaan dan perawatan ringan. Kelima, seleksi pemasok yang mampu memenuhi kebutuhan material secara tepat waktu sesuai kebutuhan.

Referensi:
Srikant M. Datar & Madhav V. Rajan, Hongren’s Cost Accounting: A Managerial Emphasis, 17th edition, 2021. Pearson.

11 Oktober 2022

*Isi artikel merupakan pemikiran penulis dan tidak selalu mencerminkan pemikiran atau pandangan resmi Supply Chain Indonesia.

Download artikel ini:

  SCI - Artikel Penilaian Persediaan (867.4 KiB, 221 hits)

Komentar

comments

Tagged under: Artikel Logistik, Lembaga Konsultasi Logistik, Lembaga Pelatihan Logistik, Lembaga Penelitian Logistik, Lembaga Pengkajian Logistik, Logistics, LOGISTIK, Logistik Indonesia, persediaan, Supply Chain, Supply Chain Indonesia

What you can read next

Memahami Kembali Beberapa Hal Mendasar tentang Persediaan
Optimasi Biaya Persediaan dalam Industri Manufaktur
Pengelolaan Persediaan Bahan Baku Restoran

Recent Posts

  • Dermaga Tanjung Merbau Permudah Akses Pengiriman Sembako Antar Pulau

    Dermaga Tanjung Merbau, Dompak Kecamatan Bukit ...
  • Melihat Peluang Ekspor Makanan hingga Minuman Indonesia ke Australia

    Potensi ekspor Indonesia ke Australia sangat be...
  • Pelabuhan Perikanan Kwandang Minta KKP Bantu Perkuat Armada Kapal Ikan

    Pelabuhan Perikanan Nusantara (PPN) Kwandang di...
  • Senayan: Siapkan Regulasi Hapus Hambatan Non Tarif

    Politisi Fraksi Golkar, Erwin Aksa, menyoroti h...
  • Manajemen Kepelabuhanan: Penyelenggaraan dan Pengusahaan Pelabuhan di Indonesia

    Summary Pelabuhan dalam Peraturan Pemerintah no...

Totalcasinopl.pl – Oficjalne kasyno online z państwową licencją

Totalcasinopl.pl to jedyne legalne kasyno internetowe w Polsce, które działa na licencji Totalizatora Sportowego. Oferuje ono bezpieczną rozrywkę, transparentność i szeroki wybór gier dostosowanych do polskich graczy.

Znajdziesz tu klasyczne automaty, nowoczesne gry wideo, a także blackjack i ruletkę. Wszystko to w pełni po polsku, z łatwym systemem wpłat i wypłat, oraz promocjami dopasowanymi do lokalnych oczekiwań.

Strona jest zoptymalizowana pod urządzenia mobilne i oferuje wysokiej jakości obsługę klienta przez całą dobę.

  • Legalne kasyno z gwarancją bezpieczeństwa
  • Kasyno na żywo, automaty, jackpoty
  • Promocje i turnieje dla aktywnych graczy
  • Obsługa w języku polskim 24/7
  • Szybkie wypłaty i pełna zgodność z przepisami

Odwiedź Totalcasinopl.pl i przekonaj się, jak wygląda w 100% legalna gra online w Polsce.

Totalcasinopl.eu – Kasyno online inspirowane polskim rynkiem

Totalcasinopl.eu to kasyno online skierowane do polskich graczy, które oferuje dynamiczną rozgrywkę, nowoczesną szatę graficzną i bogaty wybór automatów do gry. Serwis działa szybko, niezawodnie i dostępny jest na wszystkich typach urządzeń.

Strona nie wymaga instalacji aplikacji – wystarczy przeglądarka. Gracze mają dostęp do dziesiątek popularnych slotów, gier karcianych oraz rozbudowanego kasyna na żywo z krupierami mówiącymi po angielsku i czasem po polsku.

Nowi użytkownicy mogą liczyć na solidny pakiet powitalny oraz codzienne promocje. Obsługa techniczna szybko reaguje na zgłoszenia.

  • Nowoczesne kasyno z intuicyjnym interfejsem
  • Dziesiątki automatów i klasyczne stoły
  • Turnieje z nagrodami pieniężnymi
  • Wersja mobilna bez instalacji
  • Polskojęzyczna obsługa i płatności w PLN

Sprawdź Totalcasinopl.eu i przekonaj się, jak wygląda nowoczesna rozrywka online z myślą o polskim graczu.

Totalcasinopl.com.pl – Wirtualne kasyno z klasą

Totalcasinopl.com.pl to propozycja dla graczy, którzy szukają eleganckiego, przejrzystego i bogatego w funkcje kasyna online. Serwis wyróżnia się minimalistycznym designem, błyskawiczną nawigacją oraz ogromnym wyborem gier dostępnych 24/7.

W ofercie znajdują się zarówno tradycyjne automaty, jak i gry wideo o wysokiej jakości graficznej. Dla fanów rywalizacji przygotowano codzienne turnieje i misje z nagrodami. Każdy gracz może także liczyć na personalizowane promocje i wsparcie lojalnościowe.

Serwis akceptuje płatności w złotówkach, a wszystkie transakcje zabezpieczone są szyfrowaniem SSL. Kasyno działa płynnie również na starszych urządzeniach mobilnych.

  • Intuicyjny interfejs i szybkie ładowanie
  • Turnieje i zadania z nagrodami
  • Obsługa mobilna i przeglądarkowa
  • Wpłaty i wypłaty w PLN
  • Wsparcie klienta w języku polskim

Odwiedź Totalcasinopl.com.pl i graj po swojemu – bez kompromisów.

GGbetpl.pl – Zakłady sportowe i kasyno online w jednym miejscu

GGbetpl.pl to nowoczesna platforma łącząca świat kasyna online z emocjami sportowych zakładów. Gracze mają dostęp do szerokiej oferty automatów, ruletki, blackjacka oraz możliwości obstawiania wydarzeń sportowych – zarówno tradycyjnych, jak i e-sportowych.

GGbetpl.pl wyróżnia się błyskawicznymi wypłatami, atrakcyjnymi kursami na mecze oraz licznymi promocjami dla nowych i aktywnych użytkowników. To idealne miejsce dla tych, którzy chcą mieć wszystko pod ręką – w jednej aplikacji lub przeglądarce.

Serwis oferuje pełną obsługę w języku polskim, a rejestracja zajmuje mniej niż minutę. Nowi gracze otrzymują bonus powitalny, który można wykorzystać zarówno w zakładach, jak i kasynie.

  • Połączenie zakładów sportowych i kasyna
  • Automaty, ruletka i gry na żywo
  • Polskojęzyczna obsługa klienta
  • Aplikacja mobilna z pełną funkcjonalnością
  • Szybkie wypłaty i płatności BLIK

Zarejestruj się na GGbetpl.pl i dołącz do tysięcy graczy, którzy wygrywają codziennie.

GGbetcasinopl.pl – Kasyno online dla nowoczesnych graczy

GGbetcasinopl.pl to platforma stworzona z myślą o graczach, którzy cenią dynamiczną rozgrywkę, wysoki poziom technologiczny i regularne bonusy. Serwis oferuje setki automatów, popularne gry stołowe oraz rozbudowane kasyno na żywo z transmisją HD.

Intuicyjny interfejs pozwala szybko znaleźć ulubione gry, a filtrowanie po dostawcach i funkcjach ułatwia wybór. GGbetcasinopl.pl oferuje również program lojalnościowy z nagrodami pieniężnymi i cashbackiem.

Dzięki wsparciu polskich płatności, takich jak BLIK i szybkie przelewy, użytkownicy mogą błyskawicznie zasilić swoje konto i wypłacić wygrane bez zbędnych formalności.

  • Setki automatów i kasyno na żywo
  • Turnieje i promocje każdego tygodnia
  • Responsywna strona na smartfony i tablety
  • Obsługa klienta w języku polskim
  • Nowoczesny system bonusowy

Zagraj na GGbetcasinopl.pl i poczuj różnicę – szybciej, wygodniej i bezpieczniej niż kiedykolwiek wcześniej.

Ninecasinopl.com.pl – Kasyno z europejskim standardem dla polskich graczy

Ninecasinopl.com.pl to elegancka i funkcjonalna platforma kasynowa, która oferuje setki wysokiej jakości gier od renomowanych dostawców, takich jak NetEnt, Pragmatic Play czy Play’n GO. To kasyno skierowane do graczy ceniących sobie różnorodność i przejrzystość.

Każdy użytkownik może skorzystać z dopasowanych promocji, bonusów reload, darmowych spinów oraz cotygodniowych wyzwań. Kasyno umożliwia szybkie rejestracje i natychmiastowe płatności w PLN bez prowizji.

Dzięki pełnej wersji mobilnej Ninecasinopl.com.pl działa świetnie na telefonach i tabletach. Użytkownicy doceniają także jakość obsługi klienta oraz regularnie aktualizowaną bibliotekę gier.

  • Ponad 2 000 gier w ofercie
  • Dostępne turnieje i nagrody lojalnościowe
  • Polskie metody płatności i waluta
  • Mobilna wersja bez pobierania
  • Szybkie odpowiedzi supportu 24/7

Zarejestruj się na Ninecasinopl.com.pl i odkryj świat nowoczesnego hazardu online w polskiej wersji językowej.

Ninecasinopl.eu – Międzynarodowe kasyno online w języku polskim

Ninecasinopl.eu to kasyno online o europejskim zasięgu, które nie zapomina o polskich graczach. Serwis oferuje pełne tłumaczenie, wsparcie w PLN oraz lokalne metody płatności. Platforma wyróżnia się nowoczesnym podejściem do rozrywki i bardzo szybkimi wypłatami.

W katalogu gier znajdziesz zarówno popularne klasyki, jak Book of Dead i Starburst, jak i nowości z jackpotami. Kasyno oferuje także atrakcyjne turnieje, cotygodniowe wyzwania oraz bonusy reload.

Rejestracja jest uproszczona do minimum, a każda transakcja zabezpieczona. Dzięki wsparciu mobilnemu możesz grać gdziekolwiek jesteś – bez aplikacji i bez limitów.

  • Pełna obsługa w języku polskim
  • Jackpoty, sloty i gry na żywo
  • Turnieje dla aktywnych graczy
  • Minimalistyczny, szybki interfejs
  • Wersja przeglądarkowa i mobilna

Odwiedź Ninecasinopl.eu i sprawdź, dlaczego europejscy gracze tak chętnie wybierają to kasyno – teraz również w wersji PL!

Kasynoonlineblikpl.com – Graj szybko i wygodnie dzięki BLIK

Kasynoonlineblikpl.com to platforma kasynowa zaprojektowana specjalnie z myślą o użytkownikach z Polski, którzy oczekują błyskawicznych płatności i prostoty użytkowania. Dzięki pełnej integracji z BLIK-iem, zasilenie konta trwa zaledwie kilka sekund.

W ofercie znajdziesz automaty o wysokim RTP, klasyczne gry stołowe oraz kasyno na żywo. Każdy nowy użytkownik otrzymuje dostęp do bonusu startowego i darmowych spinów bez zbędnych formalności.

Strona działa idealnie na urządzeniach mobilnych i nie wymaga instalowania dodatkowych aplikacji. Bezpieczeństwo gwarantuje szyfrowanie SSL i weryfikacja konta.

  • Natychmiastowe wpłaty i wypłaty przez BLIK
  • Darmowe spiny dla nowych graczy
  • Oferta dostosowana do polskiego rynku
  • Kompatybilność z Androidem i iOS
  • Polskojęzyczne wsparcie klienta

Sprawdź Kasynoonlineblikpl.com i przekonaj się, jak proste może być granie online z płatnościami BLIK.

Kasynoonlineblikpl.pl – BLIK i gry kasynowe w jednym miejscu

Kasynoonlineblikpl.pl to serwis, który łączy dynamiczne gry kasynowe z najwygodniejszą formą płatności w Polsce – BLIK. Dzięki uproszczonym procesom depozytów i wypłat, gracze mogą skupić się wyłącznie na rozrywce, nie tracąc czasu na skomplikowane operacje.

Oferowane gry to m.in. automaty wideo, ruletka, poker oraz kasyno na żywo z polskimi krupierami. Kasyno regularnie aktualizuje swoją bibliotekę, oferując dostęp do najnowszych premier od topowych dostawców.

Użytkownicy docenią również pełne wsparcie techniczne, możliwość gry na telefonie oraz atrakcyjny program VIP, który premiuje aktywnych graczy dodatkowymi nagrodami.

  • Płatności BLIK bez opłat i czekania
  • Nowoczesne automaty i klasyczne stoły
  • Gry mobilne bez pobierania
  • Obsługa w języku polskim
  • Dodatkowe bonusy dla lojalnych graczy

Dołącz do Kasynoonlineblikpl.pl i graj komfortowo dzięki płatnościom BLIK – bezpiecznie, lokalnie i wygodnie.

  • GET SOCIAL

Copyright © 2025, SUPPLY CHAIN INDONESIA | Komplek Taman Melati B1/22 Pasir Impun Bandung 40194 Indonesia

TOP
WhatsApp chat
  • BERANDA
  • PROFIL
  • AGENDA
    • Agenda 2025
    • Training
      • Supply Chain Management
      • Warehouse Management
      • Transportation Management
      • Cold Chain Logistics
      • Inventory Management
      • Procurement Management
      • Demand Forecast & Sales and Operations Planning
      • Dangerous Goods Handling for Multimode Transport
      • Ekspor Impor
    • E-training
      • Basic Logistics
      • Supply Chain Management
      • Warehouse Management
      • Transportation Management
      • Cold Chain Logistics
      • Inventory Management
      • Procurement Management
      • Demand Forecast & Sales and Operations Planning
      • Dangerous Goods Handling for Multimode Transport
      • Ekspor Impor
      • International Freight Forwarding
    • Workshop
    • Seminar
      • The 4th Seminar on Indonesia Economic Outlook 2026
      • Technology in Supply Chain V.2: AI, IoT, Big Data, and Blockchain
    • Webinar
      • Series 2025
  • OPINI
  • UNDUH
    • Insight
    • Infografis
    • Paparan SCI
    • Data Logistik
    • Kementerian dan Lembaga
    • Organisasi Internasional
    • Asosiasi dan Lembaga Non-Pemerintah
    • Seminar dan Konferensi
    • Forum Diskusi
    • Materi Pembelajaran
      • Manajemen Logistik
      • ERP
      • Sistem Transportasi dan Distribusi
      • Supply Chain Management
      • Manajemen Persediaan
    • Regulasi
      • Undang-Undang
      • Peraturan Presiden
      • Peraturan Pemerintah
      • Kementerian Perhubungan
      • Kementerian Perdagangan
      • Kementerian Keuangan
      • Kementerian Kesehatan
      • Kementerian Pertanian
      • Peraturan Gubernur
      • Kementerian Perindustrian
      • Badan Nasional Penanggulangan Bencana
  • AWARDS
    • ILA 2023
    • ILA 2024
    • ILA 2025
  • GALERI
    • Diskusi
    • Seminar/Webinar
    • Training/Workshop
  • KLIEN & TESTIMONI
    • Klien
    • Testimoni
  • KONTAK